Τουριστική Εκπαίδευση: Αναβάθμιση ή υποβάθμιση; (Μέρος Α’)

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για το βαθμό που η κυβερνητική βούληση εκδηλώνει εμπράκτως τη στήριξη της τουριστικής εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες ή την οδηγεί στην υποβάθμισή της.

Αφορμή για τον προβληματισμό έχουν δώσει τόσο οι αποφάσεις του Υπουργείου Παιδείας & Διά Βίου Μάθησης για το κλείσιμο και συγχώνευση των τμημάτων των ΤΕΙ καθώς και τα προβλήματα στις ΑΣΤΕ του ΟΤΕΚ που απασχολούν τον Τύπο. 

Οι αλλαγές μοιάζουν ολοένα και επιτακτικές, ωστόσο, ακόμη υπάρχει αρκετός χώρος για διάλογο για το προς ποια κατεύθυνση πρέπει να κινηθούν.

Το παρόν άρθρο, ασχολείται με την κατάσταση στην τριτοβάθμια εκπαίδευσης ενώ την επόμενη εβδομάδα θα εξετασθούν τα ζητήματα της δευτεροβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (κυρίως όσον αφορά στον ΟΤΕΚ) καθώς και μοντέλα ευρωπαϊκών χωρών.

Ανώριμη η κατάσταση στην τουριστική εκπαίδευση σήμερα 

 

 

 

Από όχι καλή έως και ανώριμη χαρακτήρισαν την κατάσταση στην τριτοβάθμια τουριστική εκπαίδευση καθηγητές και επιχειρηματίες στον τουριστικό κλάδο, τονίζοντας ότι θα πρέπει να γίνουν ουσιαστικές αλλαγές.

Οι ελλείψεις εντοπίζονται κυρίως στην απουσία θεωρητικής εκπαίδευσης στρατηγικού σχεδιασμού και εξιδίκευσης καθώς και σε άστοχες ενέργειες από την πλευρά των αρμόδιων υπουργείων.

Αυτή τη στιγμή, σε τριτοβάθμιο επίπεδο, δημόσια τουριστική εκπαίδευση παρέχουν δύο φορείς: τα ΤΕΙ που υπάγονται στο Υπουργείο Παιδείας και οι ΑΣΤΕ του ΟΤΕΚ που υπάγονται στο Υπουργείο Πολιτισμού & Τουρισμού. Στην πρώτη περίπτωση, οι σπουδαστές λαμβάνουν πτυχίο κατηγορίας ΠΕ ενώ στη δεύτερη περίπτωση τα πτυχία των ΑΣΤΕ χαρακτηρίζονται αδιαβάθμητα και ισοτιμούνται με των ΤΕΙ κατόπιν επιτυχούς παρακολούθησης στα τελευταία ενός έτους σπουδών. Οι απόφοιτοι των ΑΣΤΕ εισάγονται με τη βαθμολογία τους στο ΣΤ’ εξάμηνο των ΤΕΙ και θα πρέπει να επιτύχουν στα μαθήματα του ΣΤ’ και του Ζ’ εξαμήνου για να λάβουν την ισοτιμία.

Στα ΑΕΙ δεν λειτουργεί ακόμη κάποιο προπτυχιακό τμήμα, παρά το γεγονός ότι έχουν ιδρυθεί δύο τέτοια τμήματα στο Πανεπιστήμιο Πειραιά και στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου αλλά δεν έχουν ενταχθεί μέχρι στιγμής στο μηχανογραφικό δελτίο για την υποδοχή φοιτητών μέσω των Πανελληνίων εξετάσεων. Υπάρχουν, ωστόσο, τρία μεταπτυχιακά προγράμματα, αμιγώς τουριστικά (ΕΑΠ, Πανεπιστήμιο Πειραιά και Πανεπιστήμιο Αιγαίου) καθώς και ένα μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Υπηρεσιών του Τμήματος Οργάνωσης & Διοίκησης Επιχειρήσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών με κατεύθυνση στην ανάπτυξη και διοίκηση υπηρεσιών εναλλακτικού τουρισμού.

Η ιδιωτική τουριστική εκπαίδευση, αποτελείται από Κολέγια που συνεργάζονται με πανεπιστήμια του εξωτερικού και παρέχουν, πλέον, αναγνωρισμένα πτυχία ΠΕ. Οι σχολές αυτές συνεργάζονται κυρίως με Ελβετικά και Βρετανικά πανεπιστήμια.

Κλείσιμο 4 τμημάτων ΤΕΙ Τουριστικών

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, που τονίζεται η σημασία της τουριστικής εκπαίδευσης, η πρώην Υπουργός Παιδείας & Διά βίου Μάθησης, κα Άννα Διαμαντοπούλου, σε επιστολή της προς τους Προέδρους των ΤΕΙ, ζητούσε τον περιορισμό των τμημάτων τουριστικών επιχειρήσεων από επτά σε τρία.  

 

 

Ήδη, μετά τις καταργήσεις τμημάτων τουριστικών επιχειρήσεων όπως στο ΤΕΙ Λάρισας, Ηγουμενίτσας κ.ο.κ η τουριστική εκπαίδευση στο επίπεδο της τριτοβάθμιας έχει συρρικνωθεί σημαντικά. Σύμφωνα με πληροφορίες, τα τμήματα τα οποία θα παραμείνουν είναι της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης ενώ εικάζεται ότι θα διατηρηθεί και της Κρήτης. Το Τμήμα του Πειραιά θα συγχωνευθεί με το αντίστοιχο της Αθήνας.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ.Περικλή Λύτρα, καθηγητή του Τμήματος Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Αθήνας, ακόμη το Υπουργείο δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμη τις προθέσεις του περιπλέκοντας περισσότερο τα πράγματα.  Τονίζει, παρόλα αυτά, ότι ο καιρός των μηχανογραφικών δελτίων πλησιάζει και πολλά θα ξεκαθαρίσουν από το ποια τμήματα τουριστικών επιχειρήσεων θα ενταχθούν σε αυτό. Ενδιαφέρον θα έχει εάν τελικά ενταχθούν τα δύο προπτυχιακά τμήματα που έχουν εγκριθεί με νόμο αλλά δεν έχουν λειτουργήσει μέχρι τώρα.

Ο κ. Λύτρας εξέφρασε, επίσης, τον προβληματισμό του για ποιο λόγο λόγο, το Υπουργείο Παιδείας αποφάσισε να ξεκινήσει από τα 7 τμήματα των ΤΕΙ τουριστικών, την εξυγίανση του εκπαιδευτικού συστήματος, τη στιγμή που υπάρχουν 41 τμήματα διοίκησης επιχειρήσεων σε όλη την Ελλάδα που βρίσκονται στη ίδια κατάσταση.

Συνεργασίες ΤΕΙ Αθήνας με τουριστικούς φορείς

Από την πλευρά τους κάποια ΤΕΙ τα οποία αναμένεται να παραμείνουν, έχουν προβεί σε ενέργειες συνεργασίας με την αγορά εργασίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελεί το ΤΕΙ Αθήνας, το οποίο έχει υπογράψει πρωτόκολλα συνεργασίας με 3 τουριστικούς φορείς: ΕΞΑΑ, HAPCO και του Εθνικό Αθλητικό Κέντρο Νεότητας του Αγίου Κοσμά.

Μία πρώτη συμφωνία μεταξύ των φορέων αυτών και του ΤΕΙ Αθήνας είναι να επιλέγονται τα θέματα των διπλωματικών εργασιών κατόπιν κοινής συννενόησης ώστε να καλύπτουν ερευνητικές ανάγκες των διαφόρων κλάδων του τουρισμού και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς εργασίας.

Mc Kinsey: Απαραίτητη η δημιουργία πανεπιστημιακού τμήματος & η αναβάθμιση των προγραμμάτων σπουδών

Μελέτες που έχουν εκπονηθεί κατά καιρούς με πιο πρόσφατη της Mc Kinsey, αναφέρουν ότι θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην τουριστική εκπαίδευση της χώρας.

 Στο πλαίσιο αυτό, η Mc Kinsey προτείνει τη δημιουργία ενός πανεπιστημιακού τμήματος στον τουρισμό σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο με ισχυρούς διεθνείς δεσμούς. Επίσης, προτείνει την αναβάθμιση των υφιστάμενων προγραμμάτων σπουδών και την ένταξη σε αυτά λειτουργιών όπως ο τουριστικός στρατηγικός σχεδιασμός.

Προτάσεις: Πανεπιστημιακά τμήματα και εξιδίκευση
Όσον αφορά στις προτάσεις για την αλλαγή στην τουριστική εκπαίδευση, εντοπίζουμε δύο κύριες απόψεις. Η μία η οποία υποστηρίζει τη δημιουργία πανεπιστημιακού τμήματος στον τουρισμό με θεωρητική κατεύθυνση στρατηγικού σχεδιασμού και η δεύτερη η οποία βασίζεται στο μέχρι τώρα μοντέλο συνδυασμού θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης.

Ο κ. Δημήτριος Μπούχαλης, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Bournemouth, τονίζει ότι η τουριστική εκπαίδευση στην Ελλάδα χρειάζεται όχι μόνο θεωρητική υπόσταση αλλά και να συνδεθεί με την έρευνα. Επίσης, σε συνέντευξή του στο Tourism Press, τονίζει ότι θα πρέπει να αφήσουμε τις συντεχνιακές πρακτικές του παρελθόντος αν θέλουμε πραγματικά να αναβαθμίσουμε την τριτοβάθμια τουριστική εκπαίδευση στη χώρα μας.

Ο κ. Δημήτρης Λαλούμης, καθηγητής του Τμήματος Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Αθήνας, τονίζει ότι η τουριστική εκπαίδευση θα πρέπει να αποκτήσει εξιδίκευση σε δύο κύριες κατευθύνσεις: Τουριστικού σχεδιασμού και ξενοδοχειακών επιχειρήσεων.

“Είναι προτιμότερο να αποκτήσουμε μία εκπαίδευση βάθους και όχι πλάτους”, τονίζει σε δήλωσή του στο Tourism Press, εξηγώντας ότι τα προγράμματα σπουδών βάθους σου μαθαίνουν λίγα αλλά ουσιαστικά ενώ αυτά του πλάτους σου μαθαίνουν πολλά χωρίς ωστόσο να παρέχουν συγκεκριμένη εξιδίκευση και πρακτική εφαρμογή των γνώσεων αυτών.

Συγκρούσεις απόψεων

Δεν μπορεί, ωστόσο, να παραλείψει κανείς τη σύγκρουση απόψεων που υπάρχει μεταξύ ακαδημαϊκών κυρίως για τη χρησιμότητα των τμημάτων των ΤΕΙ ή των ΑΕΙ στον τουρισμό. 

Οι μεν αναφέρουν ότι τα ΤΕΙ δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες για εξίδικευση στελεχών στο στρατηγικό σχεδιασμό ενώ το πρόγραμμά τους ακροβατεί μεταξύ θεωρίας και πράξης ενώ οι δε, υποστηρίζουν ότι παρά το γεγονός ότι η δημιουργία προπτυχιακού τουριστικού τμήματος στα ΑΕΙ αποτελεί ένα αίτημα των ξενοδόχων για χρόνια, στην ουσία δεν τους συμφέρει καθώς δεν συνάδει με την Ελληνική πραγματικότητα.

Το ερώτημα που τίθεται είναι ότι “ποιος ξενοδόχος ή άλλος τουριστικός επιχειρηματίας θα προσλάβει απόφοιτο πανεπιστημιακού τουριστικού τμήματος και σε τι θέση θα τον απασχολήσει;”