Πηγή φωτογραφίας: ΑΙ
Η φωτογραφία σχεδιάστηκε με chatGPT 5
Πόσο έτοιμος είναι ο τουριστικός κλάδος να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις αλλά και τις ευκαιρίες που δημιουργούνται από τη ραγδαία αύξηση της γήρανσης του πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο και την ταυτόχρονη μείωση του αριθμού των ατόμων σε παραγωγική ηλικία;
Το 2050 η Ελλάδα θα βρίσκεται στην 4η θέση στον κόσμο με τη μεγαλύτερη συρρίκνωση του πληθυσμού σε παραγωγική ηλικία, σύμφωνα με στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών. Την ίδια στιγμή, μελέτες του ΟΟΣΑ τονίζουν ότι το 2060 στη χώρα μας, τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών θα είναι 79.8% περισσότερα από τα άτομα σε εργάσιμη ηλικία (15-64 ετών).
Η μείωση της προσφοράς εργασίας στις παραγωγικές ηλικίες είναι ήδη εμφανής στον τουριστικό κλάδο, που εδώ και χρόνια αναζητά τρόπους να καλύψει ελλείψεις σε προσωπικό. Την ίδια στιγμή η αύξηση του προσδόκιμου ζωής των ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο ανοίγει τις πόρτες για την ανάπτυξη νέων τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών.
Το δημογραφικό ζήτημα και η αγορά εργασίας στον τουρισμό
Το δημογραφικό αποτελεί εδώ και χρόνια αγκάθι για τη χώρα μας. Ο ρυθμός γεννήσεων βαίνει μειούμενος, με αποτέλεσμα μέσα σε μόλις 13 χρόνια να έχει καταγραφεί μείωση κατά περίπου 500.000 άτομα στον πληθυσμό της χώρας.
Το συγκεκριμένο ζήτημα, ωστόσο, δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Αποτελεί μία πρόκληση για όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που βλέπουν τον πληθυσμό τους να γερνάει. Οι κυριότερες προκλήσεις αφορούν στην απασχόληση και στην οικονομική ανάπτυξη. Με πιο απλά λόγια, λιγότερα άτομα στην παραγωγική ηλικία, λιγότερα εργατικά χέρια.
Έλλειψη προσωπικού: Ένα γνώριμο πρόβλημα για τον τουρισμό
Ο τουριστικός κλάδος γνωρίζει από πρώτο χέρι τις συνέπειες της έλλειψης προσωπικού. Ιδιαίτερα μετά την πανδημία του κορωνοϊού, το ανθρώπινο δυναμικό στις τουριστικές επιχειρήσεις έχει μειωθεί σημαντικά ενώ οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται αρκετά να καλύψουν κενά.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, καταγράφηκαν μετά την πανδημία 3,6 εκατομμύρια κενές θέσεις εργασίας στον τουρισμό, γεγονός που αποδίδεται εν μέρει και στο δημογραφικό πρόβλημα. Σύμφωνα με μελέτη του ΙΤΕΠ – ΙΝΣΕΤΕ σε εθνικό επίπεδο, στα ξενοδοχεία, εκτιμάται ότι στην αιχμή της θερινής σεζόν του 2021, 53.249 θέσεις εργασίας δεν καλύφθηκαν από τις συνολικά 244.124 θέσεις εργασίας που προβλέπονται βάσει οργανογράμματος στα ξενοδοχεία. Δηλαδή περισσότερες από 1 στις 5 θέσεις δεν καλύφθηκαν. Τέσσερα χρόνια μετά, η κατάσταση δεν είναι πολύ διαφορετική. Δεν υπάρχει επαρκές ανθρώπινο δυναμικό σε παραγωγική ηλικία για να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες ενός κλάδου που συνεχίζει να αναπτύσσεται.
Ο ρόλος των 65+ εργαζομένων
Στο πλαίσιο των υφιστάμενων δεδομένων στο εργασιακό τουριστικό περιβάλλον, όχι μόνο ο τουρισμός αλλά ολόκληρη η οικονομία αρχίζει να δέχεται σημαντικές πιέσεις. Η έλλειψη εργατικού δυναμικού οδηγεί σε υποπαραγωγικότητα ενώ παράλληλα μειώνονται οι συνολικές ασφαλιστικές εισφορές που δέχονται τα ταμεία από τον ενεργό πληθυσμό την ίδια στιγμή που αυξάνονται κατακόρυφα οι συνταξιούχοι. Για την αντιμετώπιση των θεμάτων αυτών, αναζητούνται διάφορες λύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μεταξύ των οποίων, η αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης πέραν των 65 ετών. Ήδη στην Ελλάδα το όριο συνταξιοδότησης έχει ανέβει στα περίπου 67 έτη. Με τον τρόπο αυτόν οι 65+ θα παραμείνουν περισσότερο στην αγορά εργασίας. Κι ενδεχομένως, να είναι αυτοί που θα δώσουν τη λύση – τουλάχιστον κατά ένα μέρος- στην έλλειψη προσωπικού του κλάδου, αν αξιοποιηθούν καταλλήλως.
Μακροβιότητα και νέες αγορές: Η άνοδος του Silver Tourism
Όπως κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις, έτσι και το ζήτημα της μακροβιότητας μπορεί να αναδείξει και ευκαιρίες στον τουρισμό. Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2025, για την οικονομία της μακροβιότητας και τον τουρισμό, έως το 2040 οι ταξιδιώτες άνω των 55 ετών θα πραγματοποιούν το 65% της συνολικής τουριστικής δαπάνης στην ΕΕ. Η ίδια μελέτη υποστηρίζει ότι οι ταξιδιώτες τρίτης ηλικίας συμβάλλουν στην εξομάλυνση των τουριστικών ροών καθόλη τη διάρκεια του χρόνου και ως εκ τούτου στην αντιμετώπιση της εποχικότητας.
Μακροβιότητα σημαίνει ότι οι άνθρωποι ζουν περισσότερο, ότι το προσδόκιμο της ζωής αυξάνεται. Το γεγονός αυτό, ανοίγει νέες “πόρτες” για τον τουριστικό κλάδο, Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία ταξιδιώτες αρχίζουν να αναδύονται σε μία σημαντική τουριστική αγορά με εξειδικευμένες ανάγκες:
- Προσβασιμότητα και άνεση στις μετακινήσεις.
- Υπηρεσίες ευεξίας και πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας.
- Εξειδικευμένα πακέτα εμπειριών.
- Μεγαλύτερη διάρκεια διαμονής σε έναν προορισμό (long-stay tourism).
Ο silver tourism, όπως ονομάζεται διεθνώς ο τουρισμός τρίτης ηλικίας – αναπτύσσεται δυναμικά διεθνώς και κατακτά συνεχώς μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς, δημιουργώντας προοπτικές διαφοροποίησης και καινοτομίας.
Συζήτηση για τη μακροβιότητα και το δημογραφικό
Η μακροβιότητα και το δημογραφικό είναι θέματα που απασχολούν επί μακρόν την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία ενθαρρύνει τον διάλογο μεταξύ των πολιτών για την ενημέρωση, την ανάδειξη προτάσεων και την εύρεση κατάλληλων λύσεων. Στην Ελλάδα, ο διάλογος συνεχίζεται στη δεύτερη Διαγενεακή Συνάντηση της 9ης Οκτωβρίου 2025, που διοργανώνεται από την ΟΝΡΑ Α.Ε. στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο (Καλλιθέα), στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος CIF- Η Ισοκρατική Δημοκρατία στην Πράξη”, με τίτλο «Από τη Σιωπή στη Συνηγορία για μια Κοινωνία Όλων των Ηλικιών».
Η εγγραφή στον σύνδεσμο https://onra.gr/forum2025oct9/ είναι απαραίτητη για τη συμμετοχή στην εκδήλωση που φιλοδοξεί να φέρει στο ίδιο τραπέζι τη νεότερη γενιά και τους μεγαλύτερους σε ηλικία, ώστε μέσα από τον διάλογο να αναδειχθούν οι πραγματικές ανάγκες, να κατατεθούν ρεαλιστικές λύσεις και να χαραχθεί μια κοινή πορεία προς μια κοινωνία και μια οικονομία, της οποίας αναπόσπαστο τμήμα είναι και ο τουρισμός – που θα αγκαλιάζει όλες τις ηλικίες, θα αντιμετωπίζει τις προκλήσεις και θα αξιοποιεί τις ευκαιρίες.
