Το 2011, αναμφισβήτητα, σημαδεύτηκε από πολύ σημαντικά γεγονότα, τα οποία επηρέασαν τον τουριστικό κλάδο όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και διεθνώς: Τις ταραχές σε Αίγυπτο και Τυνησία, το φονικό σεισμό και την πυρηνική καταστροφή στην Ιαπωνία, τις διαδηλώσεις και τα επεισόδια στο κέντρο της Αθήνας, τις απεργίες των ταξί, την αύξηση του ΦΠΑ στην εστίαση κ.ά.
Αν και το 2011 ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς για τον τουρισμό στη χώρα μας και παρόλο που τα στατιστικά στοιχεία επιβεβαιώνουν αύξηση των αφίξεων, τα γεγονότα που συνέβησαν εν μέσω θερινής περιόδου δεν άφησαν και τις καλύτερες εντυπώσεις.
Η Αραβική Άνοιξη και το Ελληνικό… καλοκαίρι
Η έναρξη του νέου έτους βρήκε τους Τυνήσιους στους δρόμους, που από τα μέσα Δεκεμβρίου 2010 διαμαρτύρονταν για τα δραματικά επίπεδα ανεργίας, την έλλειψη ελευθερίας του λόγου, κ.ά.
Το βράδυ της 13ης Ιανουαρίου σημειώνονται βίαιες συγκρούσεις στην Τύνιδα, παρά την απαγόρευση κυκλοφορίας. Μετά από δύο μέρες, η κυβέρνηση διαλύεται και προκηρύσσονται νέες εκλογές ενώ η χώρα κηρύσσεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.
Κι ενώ οι διαδηλώσεις στην Τυνησία συνεχίζονται, έρχεται η σειρά των Αιγυπτίων να κατέβουν στην πλατεία Ταχρίρ στο Κάιρο, διαμαρτυρόμενοι για την πολιτική κατάσταση της χώρας και τις μεταρρυθμίσεις που δεν είχαν γίνει ως τότε.
Στις 25 Ιανουαρίου, διοργανώνεται στο Κάιρο η μεγαλύτερη διαδήλωση των τελευταίων δεκαετιών, με αίτημα την παραίτηση του προέδρου Χοσνί Μουμπάρακ.
Στον απόηχο των γεγονότων αυτών, οι κυβερνήσεις των χωρών της Ευρώπης και της Αμερικής, καλούν τους πολίτες τους, που είτε διαμένουν μόνιμα είτε βρίσκονταν ως τουρίστες, να εγκαταλείψουν Αίγυπτο και Τυνησία και μισθώνουν αεροσκάφη για τον επαναπατρισμό τους.
Όσον αφορά στην Αίγυπτο, ξένα δημοσιεύματα κάνουν λόγο για επικράτηση χάους στα αεροδρόμια καθώς συνωστιζόταν χιλιάδες κόσμος, μεταξύ των οποίων και Αιγύπτιοι πολίτες.
Η Αγγλία, η Γερμανία και η Κίνα εκδίδουν ταξιδιωτικές συστάσεις προς τους πολίτες τους να αποφεύγουν την Αίγυπτο ενώ Ευρωπαίοι Tour Operators και αεροπορικές εταιρείες ακυρώνουν κάθε ταξίδι προς τη χώρα.
Οι περίπου 40.000 Ρώσοι, ωστόσο, που βρίσκονται ήδη σε Αιγυπτιακά τουριστικά θέρετρα όπως το Sharm El-Sheik δεν σκοπεύουν να διακόψουν τις διακοπές τους παρά τις εντεινόμενες αναταραχές.
Ωστόσο, τα γεγονότα έχουν ήδη καταφέρει σημαντικό πλήγμα στην τουριστική εικόνα και της Αιγύπτου και της Τυνησίας ενώ προκαλούνται προβλήματα και στους μεγάλους Tour Operators, όπως την TUI και τον Thomas Cook.
Περίπου 30 εκ. δολάρια ανέρχονται οι ζημιές της TUI ενώ ανάλογες ήταν οι απώλειες και της Thomas Cook, η οποία παρόλιγο να οδηγηθεί σε πτώχευση προς το τέλος του έτους, εξαιτίας έλλειψης ρευστότητας.
Από την άλλη πλευρά, όμως, τα γεγονότα αυτά, έδωσαν την ευκαιρία στην Ελλάδα, να λάβει ένα σημαντικό μερίδιο του τουριστικού ρεύματος που προοριζόταν για την Αίγυπτο και την Τυνησία και ανακατευθύνθηκε σε άλλους προορισμούς, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας.
Έτσι, οι κρατήσεις από τις αρχές του χρόνου άρχισαν να αυξάνονται προς τα Ελληνικά ξενοδοχεία και μαζί και η αισιοδοξία για τη θερινή σαιζόν. Ακόμη και το κίνημα των Αγανακτισμένων και οι ειρηνικές τους διαδηλώσεις, από τα μέσα Μαΐου δεν επηρέασαν το θετικό κλίμα στον τουρισμό.
Δεν συνέβει ωστόσο, με τα δραματικά γεγονότα στο κέντρο της Αθήνας, στα μέσα Ιουνίου, που οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας κατέληξαν σε συγκρούσεις των διαδηλωτών με την αστυνομία και σε επεισόδια καταστροφής, θύματα των οποίων υπήρξαν τα ξενοδοχεία της πλατείας Συντάγματος και η εικόνα του Ελληνικού τουρισμού στο εξωτερικό.
Σ’ αυτό ήρθε να προστεθεί η απεργία διαρκείας των ιδιοκτητών των ταξί, που ξεκίνησε στα μέσα Ιουλίου, οι κινητοποιήσεις των οποίων είχαν ως άμεσο στόχο τον τουρισμό.
Αποκλεισμοί κεντρικών οδών στα μεγάλα αστικά κέντρα, αποκλεισμοί λιμανιών και αεροδρομίων ήταν οι πρώτες κινήσεις των οδηγών των ταξί που εν μέσω θερινής τουριστικής περιόδου, αποφάσισαν όχι μόνο να κλειδώσουν τα οχήματά τους αλλά και να εμποδίσουν τους επισκέπτες να φθάσουν στον προορισμό τους.
Εικόνες και βίντεο με ορδές τουριστών να κατευθύνονται με τις αποσκευές τους πεζή προς και από τις εισόδους της χώρας (λιμάνια και αεροδρόμια) έκαναν το γύρο του κόσμου, δείχνοντας την ταλαιπωρία των ανθρώπων αυτών.
Προς το τέλος του καλοκαιριού, μια ακόμη είδηση έρχεται να ταράξει για άλλη μία φορά τον τουριστικό κόσμο. Η αύξηση του συντελεστή ΦΠΑ εστίασης από το 13% στο 23%. Παρά τις αντιδράσεις των τουριστικών φορέων, το μέτρο ισχύει κανονικά από 1ης Σεπτεμβρίου.
Οι συνεχιζόμενες, κατά διαστήματα, διαδηλώσεις και επεισόδια στο κέντρο της Αθήνας έχουν κι άλλο έναν αντίκτυπο: την ακύρωση συνεδρίων που είχαν προγραμματιστεί για τα επόμενα χρόνια καθώς και συνεδρίων που ήταν προγραμματισμένα για λίγες εβδομάδες πριν την ακύρωση. Επίσης, τα γεγονότα αυτά αλλά και η συνεχή υποβάθμιση του κέντρου της Αθήνας, οδήγησαν στο κλείσιμο 18 ξενοδοχείων τα τελευταία χρόνια.
Παρόλα αυτά, τα στατιστικά στοιχεία, δείχνουν αύξηση των αφίξεων τουριστών στη χώρα μας, αν και το ποσοστό διαφέρει από περιοχή σε περιοχή καθώς και αύξηση των εσόδων. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, μόνο για το μήνα Σεπτέμβριο εμφανίζεται αύξηση στις αφίξεις τουριστών κατά 12,6% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2010. Ενθαρρυντικά είναι και τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Μ.Βρετανίας (ONS), τα οποία δημοσιεύθηκαν πρόσφατα και δείχνουν αύξηση του ρεύματος των Βρετανών τουριστών το α’ εξάμηνο του έτους προς τη χώρα μας κατά 10%, σε αντίθεση με την Τουρκία, η οποία παρέμεινε στάσιμη.
Αντίθετα μείωση, δείχνουν τα ίδια στοιχεία των Βρετανών τουριστών προς τις χώρες της Βορείου Αφρικής, κατά 33% στην Τυνησία και κατά 23% στην Αίγυπτο.
Παρά, ωστόσο, την αύξηση των διεθνών αφίξεων στη χώρα μας, ο εσωτερικός τουρισμός εμφανίστηκε μειωμένος, πλήττοντας τις επιχειρήσεις εκείνες που στόχευαν κάθε χρόνο σε αυτόν.
Τα κύρια γεγονότα του 2011 που επηρέασαν τον τουρισμό
Ιαπωνία: Σεισμός, τσουνάμι και πυρηνική καταστροφή
Σημαντικές απώλειες στην τουριστική τους βιομηχανία γνώρισαν και οι Ιάπωνες καθώς από την 11η Μαρτίου 2011, όταν σημειώθηκε ο φονικός σεισμός των 8,9 της κλίμακας ρίχτερ, βίωσαν μία άνευ προηγουμένου καταστροφή.
Το σεισμό ακολούθησε το 10 μέτρων τσουνάμι που έπληξε τις Βορειοανατολικές ακτές της χώρας, ισοπεδώνοντας κτίρια και αφήνοντας αρκετούς νεκρούς και τραυματίες.
Ως επιστέγασμα όλων αυτών ήρθε να προστεθεί και η διαρροή του πυρηνικού αντιδραστήρα της Φουκουσίμα, όπου επί αρκετές ημέρες, οι Ιάπωνες κατέβαλλαν προσπάθειες να αποτρέψουν, χωρίς αποτέλεσμα.
Ως εκ τούτου, πολλές χώρες εξέδωσαν ταξιδιωτικές οδηγίες προς τους πολίτες τους να αποφύγουν να ταξιδέψουν προς την Ιαπωνία το διάστημα εκείνο.
Στο φόβο μετασεισμικών δονήσεων αλλά και του κινδύνου μόλυνσης από ραδιενέργεια, κύριες αγορές εισερχόμενου τουρισμού για την Ιαπωνία, επηρεάστηκαν αρνητικά με αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά το ρεύμα προς τη χώρα.
Επιπλέον, θεματικά πάρκα ανέστειλαν προσωρινά τη λειτουργία τους και προγραμματισμένες εκδηλώσεις ακυρώθηκαν.
