Στο παρόν άρθρο η «ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ – TOURISM THINK TANK» (ΕΠΟΤ), προσεγγίζει το θέμα της σχέσης της ζήτησης για τον προορισμό με τα επιδημιολογικά δεδομένα, με ολιστική και αειφορική προσέγγιση αλλά και με παγκόσμια ματιά στο μεγάλο κεφάλαιο που λέγεται τουρισμός.
Η ΕΠΟΤ, www.epot.gr, παρακολουθεί την παρούσα κατάσταση, τη διεθνή πραγματικότητα, την εξέλιξη της πανδημίας παγκοσμίως, τις τάσεις που διαμορφώνονται, τόσο για την ενημέρωση όσο και για την εξαγωγή συμπερασμάτων από την επεξεργασία των δεδομένων. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο κρίνονται σημαντικές για το σήμερα και για το αύριο ως κοινωνίες και ως οικονομίες.
Παγκόσμιες Επιπτώσεις
Η απότομη παύση του παγκόσμιου τουρισμού λόγω της πανδημίας φαίνεται να προκαλεί την απώλεια πάνω από 4 τρις δολαρίων στο παγκόσμιο GDP για τα έτη 2020 και 2021 σύμφωνα με την πρόσφατη (30 Ιουνίου 2021) μελέτη του UNCTAD (UNCTAD report)
Οι προβλεπόμενες αυτές απώλειες έχουν προέλθει από την άμεση επίδραση στον τουρισμό αλλά και τις προφανείς επιπτώσεις σε άλλους στενά εξαρτώμενους κλάδους.
Μόνο το 2020 οι απώλειες ήταν της τάξης των 2,4 τρις δολαρίων και για το 2021 προβλέπεται να υπάρξουν παρόμοιες απώλειες ενώ η ανάκαμψη του τουριστικού τομέα θα εξαρτηθεί άμεσα και από την πορεία των εμβολιασμών κατά του COVID-19 παγκοσμίως.
Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι ο αριθμός των διεθνών τουριστικών αφίξεων το 2020 παρουσίασε πτώση 74% σε σχέση με το 2019 (Διάγραμμα 1). Οι έμμεσες επιπτώσεις αυτής της πτώσης γίνονται ακόμη πιο δραματικές καθώς το εργατικό δυναμικό αλλά και κεφάλαια μένουν αδρανή για δεύτερο συνεχόμενο χρόνο. Ακόμα και με ευνοϊκές προϋποθέσεις οι περισσότεροι ειδικοί εκτιμούν ότι δεν θα μπορέσουμε να δούμε επιστροφή στις τουριστικές επιδόσεις του 2019 πριν το 2024 (UNWTO, 2021).
Διάγραμμα 1. Διεθνείς τουριστικές αφίξεις.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ανάλογα με το είδος και τα χαρακτηριστικά της κάθε οικονομίας αλλά και το βαθμό εξάρτησης της από τον τουρισμό η μείωση των τουριστικών εσόδων μπορεί να έχει έως και τετραπλάσια αρνητική επίπτωση στο ΑΕΠ της χώρας.
Και αυτό κυρίως γιατί η μείωση της απασχόλησης στον τουρισμό και τους συναφείς κλάδους έχει σημαντικές επιπτώσεις στην κατανάλωση αλλά και στη ζήτηση προϊόντων (τροφίμων, καταναλωτικών αγαθών κλπ). Στη συγκεκριμένη μελέτη σημειώνεται ότι 100-120 εκατομμύρια θέσεις εργασίας που σχετίζονται άμεσα με τον τουρισμό, μπορεί να χαθούν το 2021 λόγω της πανδημικής κρίσης.
Φαίνεται ότι η ανάκαμψη του τουρισμού παγκοσμίως θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την επιτάχυνση των εμβολιασμών, τη συνεργασία των χωρών για την άρση ή ομαλοποίηση των ταξιδιωτικών περιορισμών αλλά και την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των ταξιδιωτών. Οι προορισμοί αναπτύσσουν πρωτοβουλίες και ενέργειες επικοινωνίας με τις αγορές καθ’ όσον φαίνεται ότι η επιθυμία για ταξίδια δεν μετατρέπεται πάντα σε κρατήσεις. Η τουριστική σαιζόν έχει συρρικνωθεί λόγω πανδημίας, η προσπάθεια έγκειται στην καλύτερη δυνατή αξιοποίησή της από κάθε άποψη.
Εξέλιξη της ζήτησης και πιθανά σενάρια για τις επιπτώσεις στην τοπική οικονομία
Το 2020 αφίχθηκαν στην Ρόδο 581.844 τουρίστες που αποτελούσαν το 24,82% των αφίξεων του 2019. Πίνακας 1
| 2019 | 2020 | % επί των συνολικών αφίξεων του 2019 | % επί των συνολικών αφίξεων του 2020 | |
| Συνολικές Αφίξεις στη Ρόδο | 2.343.771 | 581.844 | 24,82 | |
| Αφίξεις Γερμανών στη Ρόδο | 419.600 | 186.220 | 44 | 32 |
| Αφίξεις Άγγλων στη Ρόδο | 470.183 | 170.155 | 36 | 29 |
Η εκτίμηση των εσόδων1 στην Ρόδο το 2020 ήταν περίπου 337 εκ. ευρώ έναντι 1,360 δις το 2019, ποσοστό μετά βίας 24% του 2019 .
Για τις επιχειρήσεις και για την τοπική οικονομία, ειδικά της Ρόδου που εξαρτάται από τον τουρισμό, μια πρόβλεψη για το πως θα εξελιχθεί η ζήτηση το 2021 έχει πολύ μεγάλη σημασία.
Να λάβουμε υπ’ όψη, τους κλάδους που ανήκουν στην εφοδιαστική αλυσίδα και πλήττονται επίσης καθώς και τον πρωτογενή τομέα με επακόλουθο την μείωση της κατανάλωσης, επιδρώντας πολλαπλασιαστικά στην πτώση του ΑΕΠ.
Έχουν γίνει διάφορες εκτιμήσεις σχετικά με την εξέλιξη της ζήτησης σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο σε σχέση με την εξέλιξη της πανδημίας. Στην ΕΠΟΤ, λάβαμε ως σημείο αναφοράς τις προβλέψεις του ΙΟΒΕ για τον Τουρισμό στη 2η Τριμηνία Έκθεση για την Ελληνική Οικονομία. Προτάσσονται δυο σενάρια:
- Σύμφωνα με το ευνοϊκό σενάριο οι συνολικές αφίξεις στη Ρόδο το 2021 και τα αντίστοιχα έσοδα θα φθάσουν το 45% του 2019, δηλαδή 1.054.697 αφίξεις με πιθανά έσοδα, κατ’ εκτίμηση 612 εκ ευρώ.
- Σύμφωνα με το εναλλακτικό σενάριο οι συνολικές αφίξεις στη Ρόδο το 2021 θα είναι 820.319, θα φθάσουν το 35% του 2019 και τα πιθανά έσοδα, κατ’ εκτίμηση 476 εκ.
Τα διαθέσιμα στοιχεία2 μέχρι 10/7 αναφέρουν 241.715 αφίξεις που αποτελούν 22% του ευνοϊκού σεναρίου και 29% του εναλλακτικού σεναρίου.
Η δυνητική ζήτηση είναι αποδεδειγμένο ότι υπάρχει. Οι κάτοικοι των τουριστικών αγορών πιεσμένοι από τους αυστηρούς προορισμούς επιθυμούν διακαώς να φύγουν διακοπές εφ’ όσον οι συνθήκες το επιτρέπουν. Οι τουριστικές αγορές όμως σε εθνικό επίπεδο λαμβάνουν υπ’ όψη τις συνθήκες που επικρατούν στους προορισμούς για τη λήψη απόφασης ταξιδιού.
Επίσης από τις 19/7 ανοίγει η Αγγλική αγορά ενώ παρατηρείται έντονη η επιθυμία των Άγγλων να ταξιδεύσουν. Φαίνεται όμως ότι η επιθυμία αυτή δεν έχει μετατραπεί σε κρατήσεις, υπάρχει επιφυλακτικότητα που αφορά την επιδημιολογική κατάσταση των προορισμών.
Είναι λοιπόν πιθανόν να πραγματοποιηθεί το ευνοϊκό σενάριο κάτω από ορισμένες συνθήκες που έχουν σχέση με την εξέλιξη της πανδημίας. Από την άλλη μεριά διαφαίνεται ότι η πανδημία λαμβάνει χαρακτηριστικά γρίπης για τους πληθυσμούς που είναι εμβολιασμένοι ενώ η επάνοδος στην πρότερη κατάσταση θα καθυστερήσει αν υπάρχει χαμηλό εμβολιαστικό επίπεδο. Η εργασία, ειδικά το ανειδίκευτο προσωπικό δεν θα είναι εύκολο να απορροφηθεί σε άλλους κλάδους. Η θωράκιση του προορισμού για την απρόσκοπτη συνέχεια της σαιζόν είναι το ζητούμενο, η ευθύνη, το καθήκον μας ως επαγγελματίες και ως κοινωνία.
Εδώ λοιπόν υπεισέρχεται και ο σημαντικός παράγοντας που θα κρίνει τελικά ποιο σενάριο θα πραγματοποιηθεί που έχει σχέση με το ποσοστό του πληθυσμού που θα εμβολιαστεί και τον βαθμό στον οποίο τηρούνται τα υγειονομικά πρωτόκολλα. Τα παραπάνω συμβάλλουν στην οικονομική ανάκαμψη του προορισμού, κτίζουν την εμπιστοσύνη στα ταξίδια, συγκρατούν την απώλεια εργαζομένων που καταφεύγουν σε άλλους κλάδους. Αν πάμε ένα βήμα παρακάτω, από την άποψη της ζήτησης, ο COVID-19, αλλάζει τις τάσεις και συμπεριφορές των ταξιδιωτών προς τους γνωστούς, προβλέψιμους, αξιόπιστους και θεωρούμενους «χαμηλού κινδύνου» προορισμούς. Επί πλέον, γίνεται καταλύτης στην αναζήτηση της καινοτομίας στα ταξίδια, την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών για νέες εμπειρίες ταξιδιών. Τέλος, η κλιματική αλλαγή και η περιβαλλοντική υποβάθμιση, δημιουργούν ή ενισχύουν πανδημίες, κάτι που έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά. Εξ’ άλλου η ΕΠΟΤ στον πυρήνα των αξιών της έχει με σαφήνεια τοποθετήσει την προσήλωση στην κατεύθυνση της πιο δίκαιης και ισόρροπης ανάπτυξης του τουρισμού προς όφελος του περιβάλλοντος και των τοπικών κοινωνιών. Συμμετέχει δε ενεργά σε κινήσεις και συμπράξεις παγκόσμιας εμβέλειας για τη διασφάλιση ενός καλύτερου τουρισμού στο μέλλον. Πρόσφατη συμμετοχή (Tourism Think Tank – EPOT) στη λίστα (https://www.futureoftourism.org/signatories ) για την υποστήριξη της διεθνούς συμμαχίας “THE FUTURE of TOURISM” www.futureoftourism.org .
Ένα είναι σίγουρο, ο τουρισμός μελετά τις τάσεις, λαμβάνει υπ’ όψη του όλα τα δεδομένα και τις αλλαγές για τη διατήρηση και ενδυνάμωση των ταξιδιών, ώστε να επιστρέψει ισχυρότερος μετά την πανδημία.
Λίγα λόγια για την ΕΠΟΤ:
Η ΕΠΟΤ Tourism Think Tank (www.epot.gr) είναι ένας ανεξάρτητος, εθελοντικός, μη κερδοσκοπικός, κοινωφελής οργανισμός που απαρτίζεται από επαγγελματίες, εμπειρογνώμονες και ακαδημαϊκούς και έχει ως αποστολή την διάχυση ιδεών και επιστημονικά τεκμηριωμένων θέσεων για την πρόταση ρεαλιστικών λύσεων σε θέματα που αφορούν τον κλάδο του τουρισμού και τη διάχυση και παρουσίαση τους σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Η «ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ – TOURISM THINK TANK» (ΕΠΟΤ), προσεγγίζει με ολιστική, αειφορική αλλά συνάμα και με παγκόσμια ματιά το μεγάλο κεφάλαιο που λέγεται τουρισμός.
Αυτή η Επιστημονική Ομάδα και Δεξαμενή Σκέψης έχει μια προϊστορία από το 2001 που άφησε αποτύπωμα επωφελές για τον τόπο και τον τουρισμό με τις πρωτοβουλίες, τις θέσεις, τις διοργανώσεις και τα θέματα που ανέπτυξε μέσα από την συνεργασία και υποστήριξη του Επιμελητηρίου Δωδεκανήσου και της ΔΕΤΑΠ
Παραπομπές
1 Η εκτίμηση των εσόδων για την Ρόδο στηρίζεται στα μέσα έσοδα ανά άφιξη του 2020 όπως εξάγεται από τα στοιχεία στην μελέτη του ΙΝΣΕΤΕ Φεβρουάριος 21 Νο 66 Ειδική έκδοση Απολογισμός 20
2 Αεροδρόμιο Ρόδου Αφίξεις Αλλοδαπών Τουριστών μέχρι 10/7
