Πώς βλέπετε την κατάσταση της χώρας
Σ.Κ.: Η κατάσταση της χώρας αυτή τη στιγμή είναι σε πολύ οριακό σημείο, γιατί χρειαζόμαστε απαραίτητα τους πόρους, δεν έχουμε περιθώρια για οποιοδήποτε πισωγύρισμα και αυτή τη στιγμή πρέπει να κάνουμε ότι χρειάζεται για να μείνουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατά τη γνώμη μου κανένα άλλο σενάριο δεν πρέπει να μας απασχολεί. Αν αυτό σημαίνει κάποιο προσωρινό κόστος, δηλαδή το να πάρουμε κάποια επώδυνα μέτρα, πρέπει να τα δεχτούμε. Ούτως ή άλλως πιστεύω ότι η κατάσταση στην Ελλάδα δεν είναι ατομική, δεν υπάρχει Ελληνικό πρόβλημα, υπάρχει ένα συστημικό πρόβλημα στη δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σαν ομοσπονδία και η Ελλάδα ήταν ο πιο αδύναμος κρίκος, που εμφανίστηκε πρώτος. Βλέπουμε ότι όλοι ανησυχούν για εμάς υπερβολικά, παρότι σαν μέγεθος παγκοσμίως δεν είμαστε ικανοί να κλονίσουμε το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι το ΑΕΠ της Ελλάδας είναι μικρότερο από μιας μεσαίας πολιτείας στις ΗΠΑ και κανείς πραγματικά δε θα ανησυχούσε ότι το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα θα καταρρεύσει αν μια πολιτεία της Αμερικής είχε σοβαρό πρόβλημα χρηματοδότησης και χρέους. Το θέμα είναι ότι όλοι ανησυχούν για το μετά, ότι η Ελλάδα δεν είναι το τέλος, είναι η αρχή.
Ταξιδεύετε αρκετά στο εξωτερικό και συναναστρέφεστε με πολλούς συναδέλφους σας καθηγητές Πανεπιστημίων. Τι γνώμη έχουν για την Ελλάδα, τι πιστεύουν γι’ αυτήν;
Σ.Κ.: Η γνώμη τους έχει αλλάξει αυτά τα χρόνια. Πριν από 2,5 χρόνια μας έβλεπαν με κάποια συμπάθεια, ίσως και για λόγους ευγένειας, αλλά οπωσδήποτε θεωρούσαν ότι είναι ένα θέμα που δεν τους αφορά και ότι αποτελούμε κάποιο «κακό» κράτος, που θέλει φτιάξιμο. Δεν γνώριζαν αν αυτό το φτιάξιμο επιδέχεται διόρθωση ή θέλει ξαναφτιάξιμο από τα θεμέλια, αλλά σε κάθε περίπτωση, έτσι μας έβλεπαν. Σίγουρα τώρα έχουν αλλάξει γνώμη οι συνάδελφοι που είναι από χώρες, όπως Ισπανία και Ιταλία, ενώ ακόμα και οι βόρειο-ευρωπαίοι είναι πιο επιφυλακτικοί στους χαρακτηρισμούς. Δηλαδή χαρακτηρισμοί όπως ότι η Ελλάδα είναι μια «άρρωστη» χώρα, που επικρατούσαν σε μεγάλο βαθμό το 2010, έχουν τώρα πια εκλείψει. Αντίθετα, θεωρούν ότι η Ελλάδα δεν είναι τόσο διαφορετική και όλα αυτά που βλέπουνε να γίνονται στην Ελλάδα ίσως να μην είναι μακριά από την πόρτα τους -αν πέσει το ανάχωμα της Ελλάδας. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει εμείς να βασιζόμαστε σε αυτήν την αντίληψη για να μην κάνουμε τις αλλαγές που πρέπει να κάνουμε. Δηλαδή δεν πρέπει να ποντάρουμε ότι δε θα μας εγκαταλείψουν επειδή αποτελούμε ανάχωμα στην κερδοσκοπία.
Πιστεύετε ότι το οικονομικό αδιέξοδο θα αρθεί από οικονομικούς παράγοντες όπως ο τουρισμός ή οι ναυτιλιακές επιχειρήσεις, γιατί π.χ. κατέχουμε περίπου το 17% της παγκόσμιας ναυτιλίας.
Σ.Κ. Θα έλεγα ότι αποκλειστικά σε τέτοιους παράγοντες πρέπει να προσβλέπουμε και βέβαια στις εξαγωγές. Αυτή τη στιγμή έχει πάψει το πρόβλημα μας να είναι το μισθολογικό του δημοσίου, ειδικά μετά τις τελευταίες αναπροσαρμογές, από ότι φαίνεται και τα νούμερα των δημοσίων υπαλλήλων είναι ήδη μειωμένα και θα είναι περισσότερο στο μέλλον. Νομίζω πως ότι είναι να αλλάξει στο δημόσιο τομέα έχει δρομολογηθεί. Αυτό που πρέπει να κάνουμε τώρα είναι να στηρίξουμε τον πυλώνα που λέγεται εξωτερικός τομέας και ανταγωνιστικότητα. Χωρίς αυτό κάθε αλλαγή είναι μάταιη και πρέπει να γίνουμε αρκετά παραγωγικοί, ώστε κάτι να μπορούμε να προσφέρουμε και εμείς σε σχέση με το εξωτερικό. Αυτό σημαίνει αλλαγή του παραγωγικού προτύπου της χώρας. Δηλαδή από ένα κράτος υπηρεσιών που θρέφεται από το δημόσιο τομέα θα πρέπει να περάσουμε σε ένα παραγωγικό κράτος, να εκμεταλλευτούμε το ότι οι Έλληνες είμαστε δημιουργικοί αν αφεθούμε να λειτουργήσουμε, με κανόνες βέβαια. Αυτό φαίνεται πάντα και από τους Έλληνες στο εξωτερικό. Εάν το καταφέρουμε είναι ικανή συνθήκη για να έχουμε στέρεο μέλλον. Επομένως και ο τουρισμός και η ναυτιλία εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία και οι λέξεις-κλειδιά νομίζω ότι είναι ανταγωνιστικότητα και εξωστρέφεια. Δεν αρκεί να είμαστε ανταγωνιστικοί μεταξύ μας και να κοιτάμε πόσο πιο ανταγωνιστική είναι μία επιχείρηση σε σχέση με μία άλλη ελληνική, πρέπει να κοιτάμε να είμαστε αρκετά ανταγωνιστικοί σε σχέση με το εξωτερικό. Αυτό ισχύει για όλους, επιχειρήσεις και ανθρώπους.
Η οικονομική κατάσταση της χώρας αποτυπώνεται και στους χώρους του Πανεπιστημίου;
Αναπόφευκτα δεν μπορεί να έχεις νησίδες ευμάρειας σε μια χώρα που είναι σε μια τόσο δύσκολη κατάσταση και ήδη τόσα χρόνια σε ύφεση. Βέβαια, εκτός από τα προβλήματα της χρηματοδότησης, έχουμε και θεσμικά προβλήματα στο πανεπιστήμιο που έχουν να κάνουν με τη λειτουργία του, τη διοίκησή του, τη δομή του, τη στελέχωσή του, όλα αυτά τα ζητήματα είναι αυτή τη στιγμή σε πολύ κρίσιμο μεταβατικό στάδιο. Βλέπουμε ότι έχουμε έναν νόμο που πέρασε με την πιο συντριπτική πλειοψηφία που έχει περάσει ποτέ νόμος και είναι δύσκολο να εφαρμοστεί. Νομίζω ότι πρώτα πρέπει να αποφασίσουμε για το θεσμικό περιβάλλον στο οποίο πρέπει να λειτουργήσουμε και μετά να κοιτάξουμε να αναζητήσουμε πόρους, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων που υπάρχουν. Σε σχέση με αυτά που έλεγα πριν, και το ελληνικό πανεπιστήμιο πρέπει να γίνει εξωστρεφές. Τα Ελληνικά Πανεπιστήμια πρέπει, πρώτον, να είναι σε ένα πολύ καλό επίπεδο στην Ευρώπη. Δεύτερον, στο επίπεδο της νοτιοανατολικής Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και σε όλη αυτήν την περιφέρεια έχουμε ένα συγκριτικό αποτέλεσμα σαν χώρος υποδοχής σπουδαστών φέρνοντας πόρους από το εξωτερικό, άρα συντελώντας στην ανταγωνιστικότητα της χώρας.
O Σαράντης Καλυβίτης είναι Καθηγητής Μακροοικονομικής και Διεθνούς Χρηματοδοτικής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι κάτοχος Έδρας Jean Monnet στην Ευρωπαϊκή Μακροοικονομική. Είναι Διευθυντής του Διδακτορικού Προγράμματος του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών. Έχει γράψει πολλά άρθρα για την οικονομική πολιτική στον ελληνικό τύπο και γνωρίζει αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά.
