Πριν από 8 χρόνια, μία ξεναγός ξεκίνησε μία φιλόδοξη προσπάθεια. Αποφάσισε να ξεναγεί τους τουρίστες της πρωτεύουσας με τα πόδια. Ακρόπολη, Πλάκα, Μοναστηράκι και πολλά άλλα μέρη περπατώντας.
Το εγχείρημα ονομάστηκε Athens Walking Tours και ακόμη παραμένει πρωτοφανές για τα Ελληνικά δεδομένα.
Ωστόσο, δείχνει με τον καλύτερο τρόπο, πώς μία ιδιωτική πρωτοβουλία μπορεί να συμβάλλει στην ανάδειξη των δυνατών σημείων της πόλης και να φέρει κοντά το ξένο με το ντόπιο στοιχείο.
Η κυρία Δέσποινα Σαββίδου, έμπειρη διπλωματούχος ξεναγός, που σχεδίασε και πραγματοποιεί δύο πακέτα ξεναγήσεων στην πρωτεύουσα: το Athens Walking Tours και το γαστρονομικό Food Tour, μιλά στο Tourism Press, για το εγχείρημά της, τα πρόσωπα της Αθήνας και δίνει συμβουλές στους νέους που ξεκινούν τώρα τη δική τους επιχειρηματική προσπάθεια.
Πώς πήρατε την απόφαση να ξεκινήσετε το Athens Walking Tour και το Food Tour;
Η έναρξη και των δύο αυτών tours δεν ήταν δική μου απόφαση. Η απόφαση αυτή λήφθηκε κάτω από την πίεση των ερωτήσεων που έκαναν οι επισκέπτες που ξεναγούσα στην πόλη. Από αυτά που έβλεπα και αφουγκραζόμουν και από αυτά που καταλάβαινα ότι τους άρεσαν. Για παράδειγμα, κάποιοι μου έλεγαν, ότι το γκρουπ ήταν πολύ μεγάλο και δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν. Κυρίως όταν κάναμε το city tour με το λεωφορείο δυσανασχετούσαν υπερβολικά με την κίνηση. Έλεγαν ότι αυτό δεν είναι city tour αλλά traffic tour. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι είμαι ανήσυχο πνεύμα και δεν συμβιβάζομαι με ότι έχω, με οδήγησαν στο σχεδιασμό αρχικά του Athens Walking tour, το οποίο ξεκίνησε το 2004 και αργότερα του Food Tour, το 2009. Καταρχήν, προσπάθησα να δώσω στον εαυτό μου απαντήσεις σε αυτά που με ρωτούσαν. Όταν κάποια στιγμή βρέθηκα στο Λονδίνο είχα την ευκαιρία να κάνω ένα walking tour υπό καταρρακτώδη βροχή. Σκέφτηκα, λοπόν, ότι αν αυτοί κάνουν walking tour στη βροχή και σε κάτι πάρκα τα οποία ήταν γεμάτα λάσπη, δεν θα μπορούσε να γίνει κάτι αντίστοιχο κάτω από τον Αττικό ουρανό και με τις πεζοδρομήσεις- το λέω πάντα αυτό: να είνα η ψυχή της Μελίνας όπου να ναι αναπαυμένη, γιατί αυτή η γυναίκα έκανε αυτόν τον πεζόδρομο- και έτσι κάποια μέρα κάθησα και σχεδίασα τα tour. Έτσι ξεκίνησα. Και τα food tour βγήκαν πάλι από τις ερωτήσεις των επισκεπτών αλλά εκεί δυσκολεύτηκα υπερβολικά γιατί δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα γίνει ένα food tour. Το σκεφτόμουν ένα χρόνο και πήρε άλλο έναν χρόνο μέχρι να υλοποιηθεί και να καταλήξει στην τελική του μορφή.
Τι προβλήματα αντιμετωπίσατε στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση των δύο αυτών πακέτων ξενάγησης;
Απολύτως κανένα πρόβλημα. Ίσως επειδή είμαι ξεναγός και ξέρω τι θέλουν να ακούσουν και τι θέλουν να δουν. Οπότε γι αυτό ίσως και πέτυχαν και τα δύο γιατί ακουμπώ αυτά που θέλουν να δουν. Θα σας δώσω ένα πάραδειγμα: Βρίσκεσαι στη Βουλή και εκεί που κάποιος θα περίμενε ότι θέλουν να βλέπουν τους τσολιάδες, και όντως τους βλέπουν με φοβερό πάθος και τους φωτογραφίζουν και ενώ θέλεις να μιλήσεις για ιστορικά στοιχεία ή να δείξεις κάτι άλλο, βλέπεις ότι όλων τα μάτια έχουν πέσει στα σκυλιά. Ε, δεν μπορείς να μην μιλήσεις για τα σκυλιά! Ή προχωράς και ενώ σκέφτεσαι να μιλήσεις για κάτι ιστορικό, για τον Εθνικό κήπο, εκείνοι προσέχουν τις νερατζιές. Οπότε, εσύ πρέπει να μιλήσεις για τις νερατζιές.
Έτσι, δεν δυσκολεύτηκα γιατί τα ήξερα αυτά. Όταν ξεκίνησα το Walking Tours και το Food Tours, ήμουν ήδη ξεναγός 25 χρόνια.
Ωστόσο, αρχικά, για το Food Tour είχα πολύ άγχος γιατί δεν μπορούσα να πιστέψω ότι αυτό θα γινόταν τόσο επιτυχημένο. Την πρώτη μέρα που ξεκίνησε, 17 Ιουνίου 2009, είχα αγχωθεί αν θα τους αρέσει, αν θα βγει ο χρόνος. Θυμάμαι, ότι είχα σταθεί στο σημείο συνάντησης και έφερνα στο μυαλό μου τη διαδρομή, έλεγα από μέσα μου τι θα τους πω και χρονομετρούσα για να είμαι σίγουρη ότι θα βγει το tour.
Επίσης, ρωτούσα πελάτες που είχαν κάνει food tour σε άλλα μέρη και είχαν άποψη, την πραγματική τους γνώμη. Μου είπε μια κυρία να δείξετε περισσότερες ελιές, μου είπε μία άλλη θέλει περισσότερο χρώμα. Μπορώ να πω ότι στο χρόνο επάνω, από τη στιγμή που ξεκίνησε το food tour, είχα πια κατασταλάξει και για το χρόνο, τις στάσεις και για το τι θα δοκιμάζουν. Όσον αφορά στο τι θα δοκιμάζουν, έχει να κάνει με την εμπειρία που έχω ως ξεναγός, βάσει της οποίας καταλαβαίνω πότε ένας επισκέπτης μπορεί να φάει, για παράδειγμα, χαλβά σιμιγδαλένιο ή όχι. Έτσι μπορεί σε κάποιους να δείξω ρυζόγαλο ή λουκουμάδες ενώ σε κάποιους άλλους χαλβά σιμιγδαλένιο. Έπειτα, είναι πολλοί απρόβλεπτοι και οι επισκέπτες. Δοκιμάζουν γραβιέρα, φέτα Λήμνου με βιολογικό ελαιόλαδο και όταν τους ρωτάς τι σας άρεσε, σου λένε το ξύδι. Για το λόγο αυτόν τα περισσότεραfood tour τα κάνω εγώ, παρόλο που εκπαιδεύω κι άλλους ξεναγούς, ωστόσο, χρειάζεται αρκετή δουλειά και εμπειρία μέχρι να μπορέσουν να το κάνουν.
Θα λέγατε ότι το food tour είναι ένα καινοτόμο προϊόν;
Καινοτόμο για την Ελλάδα. Μας έχουν προσπεράσει όχι μόνο λαοί που έχουν γαστρονομική κουλτούρα όπως η Ιταλοί, που τους βγάζω το καπέλο και καλά κάνουν αλλά εδώ κάνουν food tour Γερμανοί, Ισπανοί, Πορτογάλοι και Αμερικανοί. Δεν μπορώ να πω ότι μου κατέβηκε η ιδέα. Ήξερα ότι γίνονται food tour σε άλλες πόλεις, αλλά το θέμα μου ήταν πώς θα το εντάξω στο Αθηναϊκό τοπίο, με τη βρωμιά, τους αλλοδαπούς, αυτούς που ζητιανεύουν,με τους πορτοφολάδες καθώς και με την αγένεια κάποιων ανθρώπων. Κυρίως, όσον αφορά στο τελευταίο, με τη συμπεριφορά μου έχω κάνει όλους στα μέρη που περνάω με τα γκρουπ, να με σέβονται. Βέβαια, χρειάστηκε αρκετή προσπάθεια και χρόνος. Χτίζονται αυτά τα πράγματα.
Όσοι συμμετέχουν στο food tour τι εντυπώσεις έχουν από αυτά που βλέπουν στην Αθήνα;
Μία λέξη υπάρχει για να το περιγράψω: Τρελαίνονται! Αυτό που τους αρέσει περισσότερο από όλα είναι ότι επιτέλους τους βγάζουμε από την αποστείρωση. Η λέξη τουρίστας δεν αρέσει σε κανέναν. Θέλουν να αισθάνονται ταξιδιώτες και τους αρέσει πάρα πολύ που συναντούν ντόπιους. Βέβαια τους εξηγώ ότι οι μισοί που δουλεύουν στην κρεαταγορά είναι αλλοδαποί αλλά και αυτό το στοιχείο ανήκει πλέον στην Ελλάδα. Τους αρέσει πάρα πολύ. Η ανάμιξή τους με τους ντόπιους, το ότι έρχονται αντιμετώποι με τον Πακιστανό που πουλάει το εμπόρευμά του και του εξηγούμε με μία πρόταση, ότι υπάρχουν αλλοδαποί στην Ελλάδα και επιτέλους καταλαβαίνουν. Πάνε στην άλλη πλευρά, στην τουριστική πλευρά της πόλης όπου βλέπουν τον αστυνομικό να διώχνει τον αλλοδαπό γιατί είναι τουριστικός χώρος, ενώ εδώ έρχονται και βλέπουν ότι οι αλλοδαποί δουλεύουν μαζί μας και τους αρέσει πολύ αυτή η ανάμιξη και βγάζουν τραγικά πολλές φωτογραφίες. Φωτογραφίζουν τα πάντα. Ό,τι δεν μπορείτε να φανταστείτε. Ταμπέλες από τα μαγαζιά, τα χαμόγελα των υπαλλήλων. Βρίσκω ευκαιρία από κάποιους μικροπωλητές που βρίσκονται στην αγορά και πωλούν άγρια χόρτα και σαλιγκάρια, να μιλήσω για τη νηστεία, για τα σαλιγκάρια τα οποία οι Γάλλοι τα εισάγουν ως ντελικατέσεν ενώ εμείς εδώ τα έχουμε χύμα. Προσπαθώ μιλώντας τους να τους κάνω Έλληνες και τα καταφέρνω. Το θέμα είναι πόσο θα αντέξω να το κάνω αυτό και ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα που έχω είναι η εκπαίδευση άλλων πάνω στο συγκεκριμένο tour.
Πιστεύετε ότι εκτός από αυτούς που εργάζονται στις τουριστικές επιχειρήσεις , χρειάζονται και όλοι υπόλοιποι τουριστική παιδεία;
Πιστεύω ότι άπαντες χρειάζονται τουριστική παιδεία. Για μένα το άλφα και το ωμέγα της τουριστικής παιδείας που πρέπει να έχουμε όλοι μας είναι το χαμόγελο. Δεν χαμογελάμε πια και μας το λένε: Γιατί δεν χαμογελάτε; Έχουμε προβλήματα. Μέχρι πριν 20 χρόνια, γελούσαμε, είμασταν αυθεντικοί. Σιγά σιγά το γέλιο άρχισε να γίνεται χαμόγελο, το οποίο αργότερα μετατράπηκε σε αρχαικό, αυτό το σπαστικό και φτάσαμε στο σημείο να μην χαμογελάμε και να έχουμε μούρη.
Που οφείλεται αυτό κατά τη γνώμη σας; Οφείλεται στα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ;
Νομίζω ότι δεν είμαστε εκπαιδευμένοι. Να φανταστείτε ότι οι ξεναγοί που συναντιόμαστε κάμια φορά όταν περιμένουμε τα γκρουπ να έρθουν, μιλάμε για τα προβλήματά μας και ακούμε πολλά δυσάρεστα. Τα λέμε, δακρύζουμε αλλά με το που θα εμφανιστεί ο πρώτος πελάτης, διαγράφουμε τα πάντα και αρχίζουμε να χαμογελάμε. Εκπαιδεύεσε, είναι η δουλειά σου, δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς Επίσης, μέσα στην εκπαίδευση ανήκει και το γεγονός ότι πρέπει να ξέρουμε για τον κόσμο τον οποίο εξυπηρετούμε ή δεχόμαστε. Για παράδειγμα, τη στιγμή που το 50% των πελατών μου είναι Εβραϊκής καταγωγής, δεν μπορώ να μην αναφέρω θρησκευτικά πράγματα, να μην αναφέρω κάποια τρόφιμα που μπορεί να τρώμε σε συγκεκριμένες περιόδους και αυτό τους χαλαρώνει και νοιώθουν καλά.
Όλα αυτά είναι θέμα εκπαίδευσης.
Ο πολιτισμός είναι το μεγάλο μας ατού;
Είναι μόνο αυτό.
Αυτό είναι, πιστεύετε, και το δυνατό σημείο της Αθήνας;
Το δυνατό σημείο της Αθήνας, είναι η ιστορίας της και η αίγλη που είχε.
Υπάρχουν σύγχρονα στοιχεία που μπορούν να τη βοηθήσουν να αναπτυχθεί περαιτέρω;
Η Αθήνα έχει πάρα πολλά πράγματα να δείξει. Μπορούμε να αναδείξουμε όλα της τα πρόσωπα και να τα προσεγγίσουμε με πολύ αγάπη. Ένα από αυτά είναι η μουσική. Έλεος, να μην γνωρίζουν οι ξένοι τη μουσική μας παρά μόνο το Zorba the Greek. Να αναδείξουμε τα μουσεία της, τις εκκλησσίες της. Δεν μπορούν, ωστόσο, να τα κάνουν όλα οι ιδιώτες. Θέλει και λίγο βοήθεια κρατική, δημοτική. Κανείς δεν ξέρει για τον θρησκευτικό τουρισμό στην Ελλάδα. Κάνω food tour και περνάω από την εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων και μου ζητούν να σταματήσουν για πέντε λεπτά για να μπουν μέσα στο ναό. Τρελαίνονται. Μπαίνουν στην ορθόδοξη εκκλησία και σοκάρονται από την ατμόσφαιρα και την ομορφιά. Όμως τουριστική συνείδηση δεν υπάρχει. Μπαίνεις μέσα και η κυρία που φροντίζει το ναό, μπορεί να μιλήσει με έντονο ύφος στους επισκέπτες, ζητώντας τους να φύγουν γιατί μπορεί κάποιος να φοράει καπέλο και να μην ξέρει ότι πρέπει να το βγάλει ή ακόμη και να τους πει “όχι μόνο να κοιτάτε, ρίξτε και κανένα φράγκο εδώ πέρα”. Προσωπικά, προσπαθώ να το καλύπτω και αυτό, μιλώντας σχετικά στους συμμετέχοντες στα tours. Ωστόσο, αισθάνομαι πολλές φορές πολύ μόνη σε όλη αυτή την προσπάθεια.
Τι θα συμβουλεύατε όσους έχουν μία ιδέα και σκέφτονται να την αξιοποιήσουν επιχειρηματικά ή βρίσκονται ήδη στο ξεκίνημά τους;
Συνέπεια με τον εαυτό τους. Να μην υποχωρήσουν ό,τι και δυσκολία να βρουν μπροστά τους. Χρειάζεται πάρα πολύ δουλειά. Ουαί κι αλίμονο αν στηριχθούν σε οτιδήποτε έχει να κάνει με το κράτος γιατί θα τους καθυστερήσει πάρα πολύ και το τελευταίο είναι ότι πριν κάνουν οτιδήποτε θα πρέπει να κάνουν μία πάρα πολύ μεγάλη, έστω και με υψηλό κόστος έρευνα για να δουν σε ποιον θα πρεπει να απευθυνθούν. Να διαλέξουν, με αυτόν τον τρόπο το κοινό τους.
Αν σας καλούσαν να κάνετε μία ξενάγηση στα μέλη της τρόικας και στη Γερμανίδα καγκελάριο. Που θα τους πηγαίνατε και τι θα τους λέγατε;
Το έχω σκεφτεί πολλές φορές. Θα τους έκανα τα ίδια tour, το Walking και το Food χωρίς να παραλείψω ή να προσθέσω απολύτως τίποτα από αυτά που δείχνω ή λέω τώρα. Η ξενάγηση που κάνω περιέχει και μία πολιτική χροιά όσο και αν δεν τους αρέσει ούτε στους Γερμανούς ούτε στους Αμερικανούς. Αναφέρομαι, για παράδειγμα, στο food tour για το μικροκλίμα της Ελλάδος. Τους λέω ότι η Ελληνική διατροφή στηρίζεται στα φρούτα και στα λαχανικά, αναφέρομαι στο μικροκλίμα της χώρας και τονίζω ότι εάν μας άφηναν και αν εμείς είμασταν περισσότερο συνεπείς με τον εαυτό μας και δεν στηριζόμασταν σε ξένα πόδια, θα είμασταν η μπουτίκ της Ευρώπης. Εμείς μπορούμε να γίνουμε η μπουτίκ της Ευρώπης αρκεί να το αποφασίσουμε και να το προσπαθήσουμε. Αυτό το μήνυμα θα έλεγα και στην Τρόικα.
